W styczniu 2020 roku, weszła w życie ustawa zmieniająca ustawę o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, a samej ustawie nadano nową nazwę – Ustawa o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych. Wprowadziła ona szereg zmian, mających na celu przede wszystkim ograniczenie możliwości nadużywania swobody zawierania umów na niekorzyść wierzyciela, w szczególności w sytuacji, gdy wierzycielem jest mikro, małe lub średnie przedsiębiorstwo a dłużnikiem – duże przedsiębiorstwo.
W pierwszej kolejności należy zdefiniować grupę podmiotów, do działania których przepisy ustawy mają zastosowanie. Są to:
- Przedsiębiorcy w rozumieniu Ustawy prawo przedsiębiorców;
- Podmioty prowadzące działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 Ustawy prawo przedsiębiorców (głównie podmioty prowadzące działalność rolniczą);
- Osoby wykonujące wolny zawód;
- Oddziały i przedstawicielstwa przedsiębiorstw zagranicznych;
- Przedsiębiorcy z państw członkowskich UE, państw członkowskich EFTA, stron umowy o EOG lub Konfederacji Szwajcarskiej;
- Podmioty, o których mowa w art. 3 ust. 1 Ustawy prawo zamówień publicznych (w głównej mierze jednostki sektora finansów publicznych).
Pierwszą istotną zmianą wprowadzoną przepisami zmienionej ustawy jest wprowadzenie nowych, znacznie zaostrzonych regulacji dotyczących maksymalnych terminów zapłaty w transakcjach handlowych.
Pomiędzy przedsiębiorcami, co do zasady maksymalny termin płatności wynosi 60 dni, chyba że byłoby to rażąco nieuczciwe względem wierzyciela. Od powyższej zasady istnieją dwa podstawowe wyjątki:
- Jeżeli dłużnikiem jest podmiot publiczny, maksymalny możliwy termin płatności wynosi 30 dni, a jeżeli podmiot ten prowadzi działalność leczniczą – jest to 60 dni;
- Jeżeli podmiot będący mikro, małym lub średnim przedsiębiorcą jest wierzycielem podmiotu będącego dużym przedsiębiorcą, maksymalny termin płatności wynosi 60 dni (nie ma w tej sytuacji możliwości wydłużenia terminu, nawet gdyby nie był on rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela)
Ustawa w art. 11 a, w nowy sposób zdefiniowała także kryteria oceny czy postanowienia umowne uznawać można za rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela. Oceny takiej dokonuje się biorąc pod uwagę wszystkie okoliczności sprawy (nie jest to więc katalog zamknięty), a w szczególności okoliczności takie jak:
- rażące odstępstwa od dobrych praktyk handlowych, które naruszają zasadę działania w dobrej wierze i zasadę rzetelności;
- właściwość towaru lub usługi, które są przedmiotem transakcji handlowej, w szczególności czas zwykle potrzebny na zbycie towaru przez dłużnika na rzecz osób trzecich;
- dostosowanie harmonogramu dostawy towarów lub wykonania usługi w częściach do harmonogramu spełniania odpowiadających im części świadczenia pieniężnego.
W tym miejscu podkreślić należy, iż obowiązek udowodnienia, że termin zapłaty nie był rażąco nieuczciwy dla wierzyciela, spoczywa na dłużniku, a wierzyciel może żądać ustalenia, iż termin zapłaty był dla niego rażąco nieuczciwy wyłącznie w terminie 3 lat od dnia, w którym nastąpiła lub powinna nastąpić zapłata. Bezwzględnie nieważne jest zrzeczenie się przez wierzyciela roszczenia o ustalenie rażącej nieuczciwości terminu zapłaty.
Ustawodawca zdefiniował również pojęcie nieuzasadnionego wydłużania terminów zapłaty za dostarczone towary lub wykonane usługi, które może polegać między innymi na:
- Naruszeniu przepisów ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym- opóźnieniom w transakcjach handlowych;
- Nieuwzględnieniu właściwości towaru lub usługi, które są przedmiotem umowy;
- Rażącym odstępstwie od dobrych praktyk handlowych, które narusza zasadę działania w dobrej wierze i zasadę rzetelności;
- Niedostosowaniu do harmonogramu dostawy towarów.
W przypadku stwierdzenia zaistnienia opisanej powyżej sytuacji, pokrzywdzony takim naruszeniem będzie mógł skorzystać z uprawnień wymienionych w art. 18 Ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (min. żądania usunięcia skutków naruszeń). Pokrzywdzony wierzyciel uzyskuje również szereg dodatkowych uprawnień, min. na podstawie art. 7 ust. 3a oraz 3b ustawy, wierzyciel może odstąpić od umowy lub wypowiedzieć umowę, jeżeli termin zapłaty w niej ustalony przekracza 120 dni.
Wierzyciel może również dochodzić od nieuczciwego dłużnika rekompensaty, której wysokość uzależniona jest od wartości dochodzonej wierzytelności, a samo roszczenie o rekompensatę, zgodnie z art. 10 ust. 4 ustawy, nie może być zbyte. Stawki rekompensaty wynoszą odpowiednio:
- 40 EUR gdy świadczenie pieniężne nie przekracza 5 tys. złotych;
- 70 EUR gdy świadczenie pieniężne jest wyższe od 5 tys., ale niższe niż 50 tys. złotych;
- 100 EUR gdy świadczenie pieniężne jest równe lub wyższe od 50 tys. złotych.
Wierzyciel będzie miał również możliwość wystąpienia z żądaniem zabezpieczenia roszczenia, o ile jego wartość nie przekracza 75 tysięcy złotych, a od terminu zapłaty minęło co najmniej 3 miesiące. Co istotne, wierzyciel występujący z takim roszczeniem nie będzie musiał uprawdopodobniać interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia.
Ustalenie więc, czy postanowienia Państwa umowy z innym przedsiębiorcą dotyczące terminów zapłaty są rażąco nieuczciwe, może być bardzo skomplikowane, wobec licznych niezbędnych do spełnienia ustawowych przesłanek oraz często wyjątkowo skomplikowanych zapisów samej umowy, w szczególności w sytuacji, gdy występuje rażąca dysproporcja w wielkości przedsiębiorców będących jej stronami.
W przypadku potrzeby skonsultowania zapisów Państwa umowy pod kątem znowelizowanej ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, prosimy o kontakt telefoniczny lub mailowy z Kancelarią wraz z potwierdzeniem godziny przybycia.
Tel.: 505 188 977
e-mail: kancelaria@kancelariawojciechowski.pl
